Wypłata gwarantowana stanowi jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane przez ZUS osobie uposażonej, jeżeli śmierć emeryta nastąpiła w okresie 3 lat od miesiąca,
od którego po raz pierwszy wypłacono mu emeryturę.
O wypłacie gwarantowanej można mówić jedynie w przypadku emeryta, spełniającego następujące warunki:
- emeryt ma prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego lub do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku ma prawo do pobierania okresowej emerytury kapitałowej,
- emeryt jest posiadaczem subkonta ZUS, na którym gromadzi środki,
- emeryt nie pobiera okresowej emerytury kapitałowej.
Jeżeli emeryt spełnia powyższe warunki, może wskazać, tzw. osobę uposażoną, czyli osobę, która po jego śmierci otrzyma pieniądze zgromadzone na subkoncie emeryta w ZUS. Istnieje możliwość uposażenia kilku osób do wypłaty gwarantowanej. Należy wówczas określić procentowy udział w wypłacie gwarantowanej dla każdej z nich. Jeśli udział procentowy nie zostanie określony, ZUS przyjmie, że udziały tych osób są równe.
Do wypłaty gwarantowanej można uposażyć dowolne osoby. Nie ma konieczności, aby były to osoby spokrewnione z emerytem, będącym właścicielem subkonta. Należy wówczas pamiętać, aby wraz ze wskazaniem uposażonej osoby, złożyć oświadczenie współmałżonka ze zgodą na uposażenie konkretnej osoby bądź osób. Jeżeli emeryt nie wskazał osoby uposażonej, wówczas w razie jego śmierci prawo do wypłaty gwarantowanej nabywa jego małżonek, jednak dzieje się tak tylko w przypadku, gdy w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim w ustroju wspólności majątkowej. W każdym innym przypadku
– prawo do wypłaty wchodzi w skład spadku.
Wysokość wypłaty gwarantowanej oblicza się na podstawie poniższego wzoru:
Wypłata gwarantowana = stan subkonta – (liczba miesięcy pobieranej emerytury * stan subkonta / 37).
Na podstawie powyższego wzoru można stwierdzić, że kwota wypłaty gwarantowanej zmniejsza się za każdy miesiąc pobierania emerytury przed śmiercią.
ZUS realizując wypłatę gwarantowaną dokonuje potrącenia podatku dochodowego
od osób fizycznych i w konsekwencji to ZUS rozliczy i odprowadzi potrącony podatek.